Cascarín apegao ás arribadas de Barayu (Valdés).
Nel brao andábamos todo el día polos ribeiros: A Ribeira Nova, Turbela, Salgueiriza, El Cántaro, As Poleas, Fontá, Burdeos, A Louxeira… Engarabitando y saltando de pedra en pedra, de mar vazo íbamos fendo treitos da costa hasta qu’un olga mui fonda ou úa parede mui lisa nos quitaba de seguir a nosa espedición costeira. Y fíamolo descalzos, qu’as alparagatas eran un estongo pra poder usar as maos na travesía. El cascarín das pedras unde batía el mar abrasábanos os pés os primeiros días, pro al cabo d’úas contas xornadas viaxeiras acabábamos aféndonos a aquel tarrén aroxo tapizao d’esos crustáceos pequeníos.
Y é que, anque pinte ser un molusco por tar sempre apegao ás pedras, en realidá el que chamamos cascarín (Balanomorpha) son especies de crustáceos con úa cáscaría que ten nel pico úas placas móviles qu’abren y pechan el opérculo. Por ese furao sacan os apéndices, os cirros, cos que filtran el augua en busca de plancton y detritus. Como viven na veira del mar, unde enche y vaza a marea, ou tamén nas pedras unde chisca, namáis poderíamos ver a súa actividá condo tán debaxo del augua. É entoncias condo abren el opérculo y sacan os cirros, que se moven pra piyar el alimento. Al quedar outra vez fora del augua, zarran ese opérculo con augua dentro pra nun quedar secos.
Identificamos estos crustáceos col suborde Balanomorpha, qu’engloba as familias máis conocidas que se poden atopar na nosa costa: Balanidae, Archaeobalanidae y Chthamalidae. Cos porcebes, el cascarín amaña úa infraclas, Cirripedia, que xunta esos crustáceos que nos pintan moluscos por tar agarraos as pedras. Se imos a un ribeiro del estremo occidental asturiano imos a poder atopar, dependendo del hábitat, alomenos tres especies, todas mui aparecidas, del suborde Balanomorpha: Chthamalus stellatus, a especie máis pequenía, que s’atopa na parte mediolitoral, unde baxa y sube a marea, y tamén na supralitoral, nas pedras unde chisca el mar; Semibalanus balanoides, que chega a ter un pouco máis de diámetro qu’el anterior y que tamén vive nas zonas intermareales, anque, se hai Chthamalus stellatus, sal en niveles por debaxo d’él; y Perforatus perforatus, máis grande, con traza d’un volcanín, d’hasta tres centímetros de diámetro, que vive na zona infralitoral, nel augua, sempre nun nivel por debaxo da especie anterior y qu’ás veces podemos ver apegao ás cáscaras de dalgús moluscos ou de gasterópodos. Evidentemente, al nun teren interés comercial ou práctico, nun s’estreman as razas con outro nome popular que nun sía el de cascarín pra todas elas.
Emilio Barriuso, nel sou Atlas léxico marinero de Asturias, recoye a mesma denominación, cascarín, en todos os portos qu’encuestóu nel estremo occidental d’Asturias: As Figueiras, Tapia, El Porto y Ortigueira, anque neste punto tamén recoyéu a denominación de raña del penedo. Outros datos que me deron en Ortigueira señalan el uso de raña a secas, tamén aplicao a os peteiros de porcebes mui pequenos. Sentín en Mántaras a forma cascarón, denominación que me deron ademáis en Llóngara y Valdepares (El Franco). En Castripol déronme el dato de cascarín.
Pódese estremar a feitura tubular qu’amaña el cascarín condo tán muitos exemplares apeteiraos. Praya de Barayu (Valdés).
Según Barriuso, cascarín é forma que s’usa hasta L.luarca y a partir d’ei contra el leste tamén aparecen outras denominacióis como cáscara, raspa, costra, sarna, cascayu, llámpara y, xa na punta máis oriental, en Llanes, coral. Se miramos pral oeste, d’esta volta nel estudio sobre flora y fauna marítima de Galicia de María do Carmo Ríos Panisse, tamén na costa de Lugo ta recoyido el nome de cascarín, en Foz y Burela.
El nome que se ye dá en galego-asturiano nun precisa de muitas esplicacióis: é un diminutivo (ou aumentativo) de cáscara: cascarín (y cascarón). A denominación de raña ten que ver col acepción que ten a palabra de ‘coda de cotra que s’apega a úa superficie’. Xa s’aseñalaron as denominacióis en asturiano de raspa, costra y sarna. Pois en sitos como Rinlo, Foz y Bares chámanye raña, raña da pedra, raña da pena ou roña do mar. A partir d’esa idea de coda ou d’arna naceron outros nomes galegos como sarrio, arneiro, arneirón, arneste ou arnesto. Y, levao al asomeñanza col corteyo da borona ou del pan en xeneral, tamén tán as denominacióis galegas de boroeira ou carolo. Outros nomes con motivación distinta son coco, cuco, craca, chifle da pedra, subiote ou solbitincho. Parente da esplicación de cascarín, en sitos de Galicia unde ás cáscaras yes chaman cunchas, é a denominación de cunchago.
A palabra balanus en latín significa ‘lande, fruto del carbayo’, ‘especie de marisco’. Esa comparanza pra chamar al crustáceo é a que se mantén en casteyano, lingua na que ye dan el nome de bellota de mar, pol parecido con úa lande.
Herbas y florías 